Khi ấy, ông Kiên 20 tuổi bị đạn xuyên qua gối phải, được đồng đội cáng về hầm, đội y tế dã chiến phẫu thuật cắt lọc, khử trùng và khâu vết thương. "Vết thương bình phục, chân phải tôi ngắn khoảng 3 cm, đi vòng kiềng, trái gió trở trời lại đau", ông Kiên nói.
Đến năm 2011, chân bắt đầu đau tăng nặng, ông đi khám được chẩn đoán thoái hóa khớp gối. Ông Kiên được điều trị nội khoa, dùng thuốc giảm đau cho đến gần đây không còn đáp ứng, khớp gối đau nhức không ngủ được, không thể đi bộ ra khỏi nhà, nhiều lúc phải ngồi sụp xuống đợi cơn đau qua đi, ông mới đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội thay khớp gối nhân tạo.
Lần này, TS.BS Chế Đình Nghĩa, Phó khoa Chấn thương Chỉnh hình, chỉ định chụp X-quang, phát hiện khớp gối phải của ông Kiên thoái hóa nặng, biến dạng trục sau nhiều năm chấn thương, vẫn còn sót các mảnh kim khí từ vết đạn bắn.
"Đạn phá hủy một phần đầu xương chày, khiến đầu xương đùi của bệnh nhân sập xuống", bác sĩ Nghĩa nói. Nhiều năm đi lại trên cấu trúc xương sụt lún, khập khiễng làm khớp gối thoái hóa nặng, phần mềm xung quanh vết thương cũ xơ cứng, phẫu thuật thay khớp dự kiến rất phức tạp. Bệnh nhân còn mắc nhiều bệnh nền tiểu đường, tim mạch, đã đặt stent.
Khớp gối ông Kiên trước phẫu thuật (trái) sụt lún, thoái hóa nặng, sót nhiều mảnh vụn đạn và sau phẫu thuật (phải) đã giảm độ lệch trục, hết vòng kiềng. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Bác sĩ Nghĩa chỉ định ông Kiên khám đa chuyên khoa, gồm tim mạch và nội tiết, đánh giá các chỉ số sức khỏe tổng thể đủ điều kiện phẫu thuật. Ông được chụp cắt lớp CT để tái tạo toàn bộ vùng khớp gối dưới dạng 3D. Trên hình ảnh, bác sĩ đo đạc các thông số, lập được kế hoạch mổ cá nhân hóa cho ông Kiên, từ chọn kích thước khớp nhân tạo, xác định khoảng cắt đến vị trí đặt từng cấu phần.
Sau khi gây tê tủy sống cho ông Kiên, bác sĩ Nghĩa rạch đường mổ 10 cm từ lồi củ xương chày đến trên xương bánh chè, bộc lộ khớp để loại bỏ sụn, cắt đi phần xương hỏng và đóng khớp nhân tạo Medial Pivot. Các cấu phần khớp gối nhân tạo được đặt chính xác, giúp tăng 2 cm chiều dài chân phải cho người bệnh, khắc phục lệch trục xương vòng kiềng.
Hậu phẫu, ông bắt đầu tập phục hồi chức năng và có thể đi lại với sự hỗ trợ sau 24 giờ. Ba ngày sau, ông cho biết vết mổ vẫn đau nhẹ nhưng đau nhức ở khớp đã mất hẳn, được xuất viện dịp lễ 2/9.
Bác sĩ Nghĩa phẫu thuật cho bệnh nhân. Ảnh minh họa: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Thoái hóa khớp gối là bệnh lý xảy ra khi lớp sụn ở đầu khớp gối bị mòn dần và tổn thương, gây đau, sưng, cứng khớp và hạn chế khả năng vận động do xương cọ xát trực tiếp với nhau. Bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi theo quá trình lão hóa. Theo bác sĩ Nghĩa, đạn bắn vào khớp gối là một chấn thương đặc biệt, phá hủy phần lớn hệ thống sụn, dây chằng và xương khớp gối, dẫn đến khớp gối mất ổn định, dễ bị viêm mạn tính dẫn đến thoái hóa. Các mảnh vụn đạn còn sót lại trong chất hoạt dịch khớp lâu năm cũng kích thích phản ứng viêm, làm tăng nặng bệnh.
Bệnh nhân thoái hóa khớp gối giai đoạn cuối, điều trị nội khoa không còn đáp ứng nên thay khớp gối nhân tạo toàn phần sớm để lấy lại khả năng vận động, tránh nguy cơ tàn phế. Sau thay khớp gối, bệnh nhân vẫn có thể tham gia những hoạt động thể chất cường độ thấp như đi bộ, bơi lội, thái cực quyền... Nên tránh những môn tập luyện cường độ cao như bóng đá, bóng chuyền... Khớp gối nhân tạo có tuổi thọ khoảng 20 năm, nhưng người bệnh cần khám định kỳ để kiểm tra, duy trì độ bền của khớp giúp đảm bảo chất lượng sống.
Thanh Long
*Tên bệnh nhân đã được thay đổi
Độc giả gửi câu hỏi về bệnh cơ xương khớp tại đây để bác sĩ giải đáp